Trong làn sóng chuyển đổi xanh toàn cầu, khi các rào cản thương mại mới liên quan đến phát thải carbon ngày càng siết chặt, doanh nghiệp sản xuất – đặc biệt là doanh nghiệp có hoạt động xuất khẩu sang thị trường Mỹ, EU, Nhật Bản – đang đứng trước một lựa chọn chiến lược: Đầu tư điện mặt trời theo mô hình EPC hay PPA? Hãy cùng NSN phân tích rõ hai mô hình này, xác định đâu là giải pháp phù hợp cho từng loại hình doanh nghiệp và cách NSN đồng hành cùng khách hàng trên hành trình chuyển đổi năng lượng bền vững.

1. Hiểu đúng về hai mô hình EPC và PPA

Mô hình EPC (Engineering, Procurement and Construction) – “Chìa khóa trao tay”

Đây là hình thức doanh nghiệp tự đầu tư và sở hữu hoàn toàn hệ thống điện mặt trời. Doanh nghiệp sẽ thuê một nhà thầu EPC thực hiện toàn bộ các công việc từ thiết kế kỹ thuật, mua sắm vật tư, thi công lắp đặt đến nghiệm thu và bàn giao hệ thống. Sau khi hoàn thành, doanh nghiệp chịu trách nhiệm vận hành và bảo trì hệ thống.

Ưu điểm:

• Quyền sở hữu hoàn toàn: Doanh nghiệp kiểm soát tuyệt đối hệ thống, chủ động trong mọi quyết định sử dụng, nâng cấp, mở rộng.
• Tiết kiệm chi phí điện dài hạn: Sau khi hoàn vốn (thường 4-6 năm), chi phí điện giảm sâu, giúp doanh nghiệp chủ động dự báo tài chính.
• Tăng giá trị tài sản: Hệ thống điện mặt trời là tài sản cố định, góp phần gia tăng giá trị doanh nghiệp.

Nhược điểm:

• Vốn đầu tư ban đầu lớn: Đòi hỏi doanh nghiệp phải có dòng tiền mạnh hoặc tiếp cận được nguồn vốn ưu đãi.
• Rủi ro vận hành và bảo trì: Doanh nghiệp phải chủ động về kỹ thuật, nhân sự, quy trình bảo trì – điều này đôi khi là thách thức với các doanh nghiệp chưa có kinh nghiệm.

Số liệu tham khảo:
Chi phí đầu tư hệ thống điện mặt trời áp mái hiện nay dao động từ 10-14 triệu đồng/kWp (chưa VAT). Giá điện lưới EVN trung bình cho doanh nghiệp năm 2025 khoảng 2.204 đồng/kWh, trong khi điện mặt trời tự sản xuất chỉ còn 1.200-1.400 đồng/kWh (đã khấu hao), giúp tiết kiệm 30-40% chi phí điện năng.

Mô hình PPA (Power Purchase Agreement) – Mua điện xanh, không cần đầu tư

Đây là hình thức hợp tác giữa doanh nghiệp và nhà đầu tư. Theo đó, nhà đầu tư sẽ chịu trách nhiệm đầu tư 100% chi phí thiết kế, thi công, lắp đặt, vận hành và bảo trì hệ thống điện mặt trời trên mái nhà của doanh nghiệp. Doanh nghiệp sẽ mua lại điện năng sản xuất từ hệ thống này với giá ưu đãi hơn so với giá điện lưới.

Ưu điểm:

• Không cần vốn đầu tư ban đầu: Giải pháp lý tưởng cho doanh nghiệp muốn tiết kiệm chi phí mà không ảnh hưởng tới dòng tiền hoạt động.
• Giảm chi phí điện năng: Giá mua điện từ hệ thống mặt trời thấp hơn điện lưới, giúp tiết kiệm tối thiểu 20% chi phí điện.
• Không chịu rủi ro vận hành và bảo trì: Nhà đầu tư chịu trách nhiệm về vận hành và bảo trì hệ thống, doanh nghiệp chỉ tập trung vào sản xuất.

Nhược điểm:

• Không sở hữu hệ thống: Doanh nghiệp bị giới hạn quyền quyết định đối với tài sản trên mái nhà.
• Ràng buộc hợp đồng: Một số điều khoản về thời hạn, sản lượng, cam kết tiêu thụ điện có thể hạn chế sự linh hoạt của doanh nghiệp.

2. Lựa chọn nào phù hợp với doanh nghiệp của bạn?
   

EPC phù hợp với các doanh nghiệp:

• Có tiềm lực tài chính mạnh, muốn chủ động kiểm soát tài sản và tối đa hóa lợi ích dài hạn.
• Đơn vị đang xây dựng hoặc mở rộng nhà máy, xác định điện mặt trời là chiến lược tài sản bền vững.
• Các ngành xuất khẩu sang thị trường yêu cầu chứng nhận phát thải: linh kiện ô tô, điện tử, nội thất, thép, v.v.

PPA phù hợp với các doanh nghiệp:

• Doanh nghiệp quy mô vừa, nhỏ hoặc đang ưu tiên dòng vốn cho sản xuất, mở rộng, nâng cấp dây chuyền.
• Đơn vị muốn chứng minh cam kết xanh trong hồ sơ ESG nhưng chưa thể đầu tư vốn lớn.
• Các nhà máy dệt may, giày da, thực phẩm, bao bì, lắp ráp cơ khí… hướng đến tối ưu hóa chi phí và nâng chuẩn ESG.

Lưu ý về rủi ro:
Doanh nghiệp nên cân nhắc kỹ các điều khoản hợp đồng PPA, đặc biệt về thời hạn, cam kết sản lượng tiêu thụ, quyền sở hữu tài sản sau khi kết thúc hợp đồng.

3. Vì sao tín chỉ carbon là yếu tố chiến lược trong lựa chọn EPC và PPA?

Từ năm 2026, các sản phẩm nhập khẩu vào Liên minh Châu Âu (EU) sẽ chịu thuế carbon nếu không chứng minh được lượng phát thải đã được kiểm soát – đây là CBAM (Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon). Điều này tạo áp lực lớn cho các ngành:

• Thép, xi măng, nhôm, phân bón, điện, hydrogen – thuộc danh sách giám sát trực tiếp.
• Các ngành có chuỗi cung ứng rộng: điện tử, ô tô, bao bì, thực phẩm – bị gián tiếp ảnh hưởng từ nhà cung cấp.

Việc sử dụng điện mặt trời giúp giảm phát thải CO₂ tại chỗ, từ đó ghi nhận tín chỉ carbon, giúp doanh nghiệp được giảm hoặc miễn thuế carbon. Đồng thời tăng khả năng tiếp cận các thị trường yêu cầu ESG cao như EU, Nhật, Mỹ.

Tín chỉ carbon không chỉ là một “lá chắn thuế quan”, mà còn là một công cụ cạnh tranh chiến lược, đặc biệt với mục tiêu hướng đến Net-Zero vào năm 2050, Việt Nam đã nỗ lực xây dựng và phát triển thị trường tín chỉ carbon, dự kiến sàn giao dịch tín chỉ carbon chính thức sẽ được vận hành vào năm 2028.

4. NSN đồng hành cùng doanh nghiệp như thế nào?

Dịch vụ Tổng thầu EPC – One-stop Service

Dự án điện mặt trời áp mái 6 MWp tại phía Bắc

NSN cung cấp giải pháp trọn gói từ khảo sát, thiết kế, thi công, bảo trì đến hỗ trợ hồ sơ ESG, tín chỉ carbon cho Doanh nghiệp, góp phần giúp doanh nghiệp giảm tối đa chi phí sản xuất và bảo vệ môi trường.

Với gần một thập kỉ đồng hành cùng năng lượng tái tạo, NSN tự hào là tổng thầu EPC tiên phong trong nhiều dự án mang tính biểu tượng:

TTC Phong Điền (Huế) – Nhà máy điện mặt trời dầu tiên tại Việt Nam có công suất trên 30 MWp hòa lưới 110 kV thành công, đánh dấu bước ngoặt của ngành năng lượng sạch Việt Nam.

Dự án điện mặt trời áp mái Denso Việt Nam 2 MWp – hệ thống áp mái có công suất lớn nhất khu vực phía Bắc nối lưới thành công ở thời điểm đó. NSN đã triển khai toàn bộ hạ tầng kỹ thuật phức tạp theo tiêu chuẩn Nhật Bản đáp ứng yêu cầu nghiêm ngặt của doanh nghiệp FDI hàng đầu.

Đến nay là chuỗi dự án điện mặt trời áp mái công suất cao từ 6 MWp – NSN liên tục triển khai các dự án áp mái quy mô lớn từ Nam ra Bắc cho các nhà máy FDI. Đây là minh chứng cho năng lực tổng thầu của NSN.

Dịch vụ Đầu tư mô hình PPA của NSN

Không phải doanh nghiệp nào cũng sẵn sàng ngân sách lớn để đầu tư hạ tầng điện mặt trời – đặc biệt với các nhà máy sản xuất quy mô vừa và lớn đang tập trung dòng vốn cho sản xuất, mở rộng hoặc nâng cấp dây chuyền. Dịch vụ đầu tư với mô hình PPA cho điện mặt trời của NSN hình thành để trả lời cho bài toán chi phí của doanh nghiệp.

Với mô hình này, NSN đứng ra đầu tư 100% chi phí xây dựng hệ thống điện mặt trời, chịu trách nhiệm vận hành, bảo trì toàn bộ vòng đời của hệ thống. Doanh nghiệp chỉ cần mua điện với giá thấp hơn EVN và vẫn hưởng lợi từ ESG, giảm phát thải, miễn giảm thuế carbon khi xuất khẩu.

Nhà máy Điện mặt trời Mỹ Hiệp 50 MWp – minh chứng sống động cho năng lực toàn diện của NSN.

Dù lựa chọn mô hình EPC hay PPA, điều quan trọng là doanh nghiệp cần hành động sớm, trước khi các rào cản thương mại như thuế carbon trở thành gánh nặng không thể né tránh. NSN không chỉ là nhà thầu – chúng tôi là người đồng hành chuyển đổi năng lượng bền vững, mang đến giải pháp linh hoạt, phù hợp từng mục tiêu phát triển của doanh nghiệp.