Là các định chế tài chính có vai trò quan trọng, đáp ứng nhu cầu nguồn vốn cho hoạt động kinh doanh và đầu tư của doanh nghiệp, ngành ngân hàng Việt Nam đứng trước thách thức vừa đáp ứng đủ nguồn vốn phát triển kinh tế, vừa đảm bảo phát triển theo hướng tín dụng xanh.
Nam A Bank là ngân hàng rất ưu tiên trong việc cấp tín dụng xanh.
Đẩy mạnh tín dụng xanh
Tháng 3/2014, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 403/QĐ-TTg, phê duyệt Kế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2014 – 2020 (Quyết định 403). Tại quyết định này, Ngân hàng Nhà nước được giao chủ trì thực hiện nhiệm vụ số 37 về “Hoàn thiện thể chế và tăng cường năng lực hoạt động tài chính – tín dụng của các ngân hàng thương mại phục vụ tăng trưởng xanh”.
Mục tiêu của ngành ngân hàng đến năm 2025, 100% ngân hàng xây dựng được bộ quy tắc về quản lý rủi ro môi trường và xã hội trong hoạt động cấp tín dụng; 100% ngân hàng thực hiện đánh giá rủi ro môi trường và xã hội trong hoạt động cấp tín dụng; áp dụng các tiêu chuẩn về môi trường cho các dự án được ngân hàng cấp vốn vay; kết hợp đánh giá rủi ro môi trường như một phần đánh giá rủi ro tín dụng của ngân hàng; ít nhất 10-12 ngân hàng có đơn vị/bộ phận chuyên trách về quản lý rủi ro môi trường và xã hội; 60% ngân hàng tiếp cận được nguồn vốn xanh và triển khai cho vay các dự án tín dụng xanh.
Thực hiện quyết định của Thủ tướng Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước đã ban hành các chính sách, chỉ đạo các ngân hàng thương mại triển khai chương trình tín dụng xanh, qua đó góp phần hỗ trợ tích cực cho quá trình chuyển đổi kinh tế theo hướng tăng trưởng xanh, tăng trưởng bền vững.
Tháng 8/2018, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước đã ký Quyết định số 1604/QĐ-NHNN, phê duyệt Đề án phát triển ngân hàng xanh tại Việt Nam, với mục tiêu tổng quát: tăng cường nhận thức và trách nhiệm xã hội của hệ thống ngân hàng đối với việc bảo vệ môi trường, chống biến đổi khí hậu, từng bước xanh hoá hoạt động ngân hàng, hướng dòng vốn tín dụng vào việc tài trợ dự án thân thiện với môi trường, thúc đẩy các ngành sản xuất, dịch vụ và tiêu dùng xanh, năng lượng sạch, năng lượng tái tạo; góp phần tích cực thúc đẩy tăng trưởng xanh, phát triển bền vững.
Ông Nguyễn Quốc Hùng, Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế (Ngân hàng Nhà nước) cho biết, với mục tiêu tăng trưởng tín dụng của ngành đưa ra cho năm nay ở mức 14%, chủ trương của Ngân hàng Nhà nước là tiếp tục hướng tín dụng vào lĩnh vực ưu tiên. Riêng với lĩnh vực xanh, sạch… ngành ngân hàng có chủ trương đẩy mạnh việc cấp vốn từ lâu.
Theo đánh giá của Nhóm nghiên cứu Viện Chiến lược ngân hàng, việc thực hiện chính sách hướng đến tín dụng xanh tại Việt Nam tuy đã đạt được một số kết quả nhất định, nhưng vẫn còn nhiều hạn chế. Chính sách hỗ trợ phát triển ngành, lĩnh vực xanh vẫn còn nằm rải rác tại nhiều văn bản khác nhau; thiếu những quy định, quy chuẩn và hướng dẫn cụ thể để xác định, đo lường quản lý rủi ro liên quan đến môi trường, xã hội. Các tổ chức tín dụng chưa phát huy được lợi thế hoạt động để tận dụng nguồn vốn xanh, nhất là các nguồn vốn quốc tế. Do đó, kết quả cấp tín dụng xanh của các tổ chức tín dụng hiện rất khiêm tốn, chỉ chiếm dưới 5% tổng dư nợ tín dụng.
Nhiều ngân hàng đã vào cuộc
Tín dụng xanh là hướng đi tất yếu của ngành tài chính toàn cầu, có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển bền vững, cũng như hiện thực hóa chiến lược tăng trưởng xanh của Việt Nam. Trong kế hoạch hành động của Chính phủ, các tổ chức tín dụng được xem là những mắt xích quan trọng.
Nếu 5 năm về trước, tín dụng xanh là khái niệm còn mới mẻ với nền kinh tế Việt Nam, thì ngày nay, khi xã hội phát triển, hoạt động sản xuất của doanh nghiệp ngày càng ảnh hưởng theo chiều hướng tiêu cực đến môi trường, khái niệm “tín dụng xanh” không còn xa lạ, đã nhận được sự được quan tâm đúng mức. Đây là bước đi cần thiết trong bối cảnh biến đổi khí hậu diễn ra trên toàn cầu, nhất là khi Việt Nam được đánh giá là một trong những quốc gia ô nhiễm cao hiện nay.
Điểm đáng mừng là tại Việt Nam, rất nhiều ngân hàng thương mại đã và đang có xu hướng lựa chọn theo mô hình phát triển xanh của thế giới. Trong đó, các ngân hàng đặc biệt triển khai rất nhiều chính sách ưu đãi trong việc cấp tín dụng xanh nhằm góp phần bảo vệ môi trường. Chẳng hạn Ngân hàng Nam A Bank đã ký kết với Quỹ Hợp tác khí hậu toàn cầu (GCPF) về việc triển khai Chương trình tín dụng xanh tại Việt Nam là một ví dụ điển hình.
Theo đó, Nam A Bank sẽ cấp tín dụng xanh trung và dài hạn cho các dự án thúc đẩy giảm khí thải CO2 và các dự án tiết kiệm 20% nhu cầu năng lượng. Cụ thể, đối với khách hàng doanh nghiệp, ngân hàng này cấp tín dụng xanh cho các mục đích đầu tư máy móc, thiết bị; bổ sung vốn lưu động phục vụ hoạt động sản xuất – kinh doanh các sản phẩm, thiết bị thân thiện với môi trường, hoặc cung cấp vốn đầu tư đối với các dự án năng lượng mặt trời.
Trong khi đó, với khách hàng cá nhân, Nam A Bank cho vay mua xe ô tô, vay tiêu dùng, vay đầu tư, vay xây dựng – sửa chữa nhà… miễn là các nhu cầu này không gây tác động đến môi trường. Chẳng hạn như việc cấp tín dụng xanh cho nhu cầu vay mua ô tô, dòng xe mua phải đáp ứng tiêu chuẩn khí thải Euro 4 trở lên, hoặc với chính sách cho vay phát triển nông nghiệp, nông thôn, Nam A Bank cấp tín dụng xanh cho các mục đích mua sắm thiết bị sản xuất ngành nông nghiệp để tiết kiệm năng lượng, bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng và không gây ô nhiễm môi trường.
Cùng với Nam A Bank, Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (Agribank) cũng chủ động trong việc tham gia vào nhiều dự án có liên quan đến vấn đề bảo vệ môi trường do Ngân hàng Thế giới (WB) và các tổ chức tài chính tài trợ như: nâng cao chất lượng, an toàn sản phẩm nông nghiệp và phát triển chương trình khí sinh học; cho vay dự án nguồn lợi ven biển vì sự phát triển bền vững; quản lý rủi ro thiên tai; hỗ trợ nông nghiệp các-bon thấp; cấp nước sạch và vệ sinh nông thôn vùng Đồng bằng sông Hồng; điện gió; đưa vốn tín dụng vào công cuộc chống hạn, mặn Đồng bằng sông Cửu Long và khu vực miền Trung – Tây Nguyên…
Agribank và Ngân hàng Phát triển Việt Nam (VDB) đã ký thỏa thuận đồng tài trợ vốn cho dự án Nhà máy Điện mặt trời Thành Thành Công (TTC) Phong Điền (tỉnh Thừa Thiên Huế). Vốn đối ứng của chủ đầu tư là 40%, vốn vay các ngân hàng là 60%. Dự án Nhà máy Điện mặt trời TTC Phong Điền do Công ty cổ phần Điện Gia Lai (GEC) làm chủ đầu tư, xây dựng trên diện tích 45 ha, với tổng mức đầu tư gần 1.000 tỷ đồng, công suất thiết kế 35 MW và sản lượng điện khoảng 50 triệu KWh/năm. Công trình được khởi công xây dựng trong quý IV/2017 và đưa vào hoạt động ngày 5/10/2018.
Sự tăng trưởng của nền kinh tế góp phần thúc đẩy phát triển đời sống xã hội, nhưng kéo theo là những tác động ngày càng nghiêm trọng đến môi trường. Khi đó, vai trò của các tổ chức tín dụng, đặc biệt là các ngân hàng được đẩy lên cao với xu hướng tín dụng xanh. Nhưng suy cho cùng, tín dụng xanh không chỉ là cơ hội, mà còn là thách thức với cả doanh nghiệp lẫn ngân hàng.
Đối với doanh nghiệp, tín dụng xanh đòi hỏi những yêu cầu khắt khe từ phía ngân hàng để đủ điều kiện cấp vốn. Trong khi đó, các ngân hàng coi đây là cơ hội để mở rộng kinh doanh là một chiến lược rất thông minh trong thời đại hiện nay, khi mà cả thế giới đều đồng lòng hướng về việc bảo vệ môi trường xanh, sạch và trong lành. Do vậy, tất cả các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh, tổ chức tài chính đều chọn chung một mục tiêu sẽ nhanh chóng giúp nền kinh tế phát triển bền vững hơn.
Ông Phạm Xuân Hòe, Phó viện trưởng Viện Chiến lược ngân hàng cho rằng, phát triển bền vững nói chung và phát triển tín dụng xanh nói riêng đã trở thành vấn đề cấp thiết.
Đánh giá được đưa ra từ các chuyên gia tài chính – tiền tệ, ngân hàng xanh được hiểu là một ngân hàng xây dựng được chiến lược kinh doanh bền vững, thể hiện ở việc cung cấp dịch vụ ngân hàng thỏa mãn các tiêu chí đảm bảo trách nhiệm với môi trường và xã hội. Vì thế, để phát triển chính sách tín dụng hướng tới tăng trưởng xanh, về phía cơ quan quản lý cần hoàn thiện khung khổ pháp lý, hướng dẫn thực hiện tín dụng xanh.
Cùng với đó, cần tăng cường phối hợp chính sách giữa các bộ, ngành liên quan. Quan trọng nhất, huy động được nguồn lực cho tín dụng xanh, từ các nguồn chính gồm nguồn lực Nhà nước, nguồn vốn ưu đãi từ các tổ chức quốc tế và huy động vốn thông qua phát hành trái phiếu xanh.
